ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Απονεμήθηκε στον Μάκη Τσίτα

 Σε μια λαμπρή τελετή στο κατάμεστο Concert Noble των Βρυξελλών, πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες, η απονομή των Βραβείων Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2014 στον Έλληνα συγγραφέα Μάκη Τσίτα, για το μυθιστόρημά του «Μάρτυς μου ο Θεός» ( εκδόσεις Κίχλη), και σε 12 νέους πεζογράφους από ισάριθμες χώρες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό.
Τα βραβεία απονεμήθηκαν από τον Επίτροπο για θέματα Παιδείας, Πολιτισμού, Νεολαίας & Αθλητισμού Tibor Navracsics και από την ευρωβουλευτή και Πρόεδρο της Επιτροπής Πολιτισμού & Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Silvia Costa, παρουσία του Υφυπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Sandro Gozi εκ μέρους της ιταλικής Προεδρίας. Επίσης, παραβρέθηκαν πολλοί εκπρόσωποι κυβερνήσεων, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τα βραβεία, που περιλαμβάνουν χρηματικό έπαθλο και τη δυνατότητα να επιδοτηθούν μεταφράσεις του βραβευμένου έργου σε άλλες γλώσσες, δόθηκαν σε νέους πεζογράφους, αλλά με παρουσία ήδη στα Γράμματα, από 13 χώρες που μετέχουν στο πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη».

"Έβενος, το Χρώμα της Αφρικής"

Ο Ρίτσαρντ Καπισίνσκι, ο "μαέστρος" του ρεπορτάζ, όπως είχε πει για αυτόν ο Γκάμπριελ Γκαρθία Μάρκες μέσα από τα βιβλία του υφαίνει με μοναδικό τρόπο τις περιπέτειες της ανθρώπινης ύπαρξης, της πολιτικής, της κουλτούρας σε κάθε σημείο της γης.
Στο βιβλίο του "Έβενος το χρώμα της Αφρικής" (εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ) περιγράφει με λογοτεχνικό τρόπο τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας των αφρικανικών εθνών και τις αιματηρές διαμάχες που έλαβαν χώρα εκεί.
Ο ίδιος υπήρξε ο πρώτος ξένος ανταποκριτής στην Πολωνία. Καταδικάστηκε τέσσερις φορές σε θάνατο, κόλλησε ελονοσία και φυματίωση, αποτύπωσε τις πιο μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας στον 20ό αιώνα.
Λαμπρός αφηγητής, οξυδερκής ρεπόρτερ και σαγηνευτικός παραμυθάς. Ποιος θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τα μέρη από τα οποία περνούν, ζουν και δημιουργούν οι άνθρωποι;

∆ιδάσκεται η λογοτεχνία;

Υπάρχει συνταγή για να γίνει κάποιος συγγραφέας; Τι σηµαίνει η «Τέχνη της γραφής»; 
Τι σηµαίνει διδάσκω µυθιστόρηµα;

 (Αποσπάσματα από τησυνέντευξη της Ρέας Γαλανάκη στο Δημ. Μαστρογιαννίτη και το «Athens Voice») 

Το ’75 εκδόθηκε η πρώτη σας ποιητική συλλογή, το ’89 το πρώτο σας µυθιστόρηµα. Εκεί, στην αρχή, νιώσατε την ανάγκη ενός δασκάλου να σας µάθει την τέχνη;
Είχα έναν εξαιρετικό φιλόλογο, τον Μενέλαο Παρλαµά, στο Λύκειο Κοραή του Ηρακλείου Κρήτης όπου µεγάλωσα. Ήταν πνευµατική προσωπικότητα, ένας εµπνευσµένος άνθρωπος. Στην τελευταία τάξη µάς έκανε ένα µήνα Σολωµό, ένα Μακρυγιάννη, ένα Ερωτόκριτο, είχε φέρει στην τάξη ένα µαγνητόφωνο µε µποµπίνες και ακούσαµε το Άξιον Εστί – και όλα αυτά το ’65. Για µένα υπήρξε καθοριστικός. Είχε διακρίνει πως είχα, ας πούµε, λογοτεχνικό ταλέντο, κυρίως µέσα από τις εκθέσεις µου, και µε έσπρωχνε προς τα εκεί. 

Ανδρέα Καρκαβίτσα, «Η Θάλασσα» (απόσπασμα)

"Από μικρός την αγαπούσα τη θάλασσα. Τα πρώτα βήματα μου να ειπείς, στο νερό τα έκαμα. Το πρώτο μου παιχνίδι ήταν ένα κουτί από λουμίνια μ' ένα ξυλάκι ορθό στη μέση για κατάρτι, με δυο κλωστές για παλαμάρια, ένα φύλλο χαρτί για πανάκι και με την πύρινη φαντασία μου που το έκανε μπάρκο τρικούβερτο. Πήγα και το έριξα στη θάλασσα με καρδιοχτύπι. Αν θέλεις, ήμουν και γω εκεί μέσα. Μόλις όμως το απίθωσα, και βούλιαξε στον πάτο. Μα δεν άργησα να κάμω άλλο μεγαλύτερο από σανίδια. Ο ταρσανάς για τούτο ήταν στο λιμανάκι του Αϊ-Νικόλα. Το έριξα στη θάλασσα και τ' ακολούθησα κολυμπώντας ως την εμπατή του λιμανιού που το πήρε το ρέμα μακριά. Αργότερα έγινα πρώτος στο κουπί, στο κολύμπι πρώτος, τα λέπια μου έλειπαν. 
— Μωρέ γεια σου, και συ θα μας ντροπιάσεις όλους, έλεγαν οι γεροναύτες, όταν μ' έβλεπαν να τσαλαβουτώ σαν δέλφινας…

Βικτόρ Ουγκώ και Παιδεία

«Το Νοέμβριο ...του 1848 οι φοιτητές του Παρισιού είχαν ξεχυθεί στα πεζοδρόμια και διεκδικούσαν, μεταξύ άλλων, κονδύλια για την Παιδεία. Ο συγγραφέας και βουλευτής Βίκτωρ Ουγκώ έβγαλε τότε στην Εθνοσυνέλευση ένα λόγο για το θέμα αυτό. Το να κάνεις οικονομία στις δαπάνες για την εκπαίδευση, είπε, είναι διπλά ανόητο. 
Πρώτον, γιατί τα ποσά που θα κερδίσεις είναι, τελικά, ασήμαντα. Δεύτερον, γιατί ουσιαστικά δεν θα έχεις κερδίσει. Θα έχεις χάσει. "Σας καλώ, κύριοι, να ψάξετε τη συνείδησή σας", είπε ο Ουγκώ. "Να ρωτήσετε τα αισθήματά σας. Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις μέρες μας;
Η αμάθεια. Αυτή πρώτα, και μετά η φτώχεια. Αυτή είναι που ξεχειλίζει, αυτή μας πολιορκεί. Είναι δυνατό σε τέτοιους καιρούς, μπροστά σ' έναν τέτοιο κίνδυνο, να πλήξετε όλους τους θεσμούς, όλα τα ιδρύματα που το έργο τους είναι να χτυπούν την αμάθεια;".

Η λεμονόκουπα της Μέρκελ

Ο Βασίλης Βασιλικός στην ΑthensVoice

 Μου την έστειλε ένας φίλος εδώ και καιρό, από το Βερολίνο. Έστυβα βέβαια όχι λεμόνια σ’ αυτήν, είναι πολύ μεγάλο το κεφάλι της σε σχέση με τα λεμόνια (κυρίως εισαγωγής από την Αργεντινή, διότι στον τόπο μας φαίνεται να ανθεί μόνον η «φαιδρά πορτοκαλέα»), έστυβα όμως γηγενή πορτοκάλια και «δικές μας» ροζέ φράπες. Η κυρία Μέρκελ δεν με απασχολούσε πια, την είχα αποδεχτεί σαν στιφτήρι, όταν με την προδημοσίευση στο «Σπίγκελ» αποσπάσματος της βιογραφίας του πρώην καγκελαρίου Χέλμουτ Κολ (που νόμιζα ότι είχε προ πολλού μεταναστεύσει κι αυτός εις Κύριον), ξαφνικά τη θυμήθηκα.
Στη χώρα μας πέρασαν κάτι «ψιλά» από όσα έλεγε ο Κολ στο βιογράφο του και όπως πάντα απομονώθηκαν δυο φράσεις που πέρασαν πανομοιότυπες σε όλες τις εφημερίδες, όπως ότι «δεν ήξερε να κρατά το πιρούνι και το μαχαίρι» (που είπε ο Κολ) και ότι «δεν είχε καμιά ιδέα από το τι εστί Ευρώπη».
Συνήθως η αχαριστία χρεώνεται στον ευεργετούμενο και όχι στον ευεργέτη. Εδώ αντιστράφησαν οι όροι του κλάσματος κι αντί διαιρέσεως έχουμε πολλαπλασιασμό. Ας είναι. Αυτά ειπώθηκαν στο βιογράφο-δημοσιογράφο στις αρχές της νέας χιλιετίας και ενώ το πρώτο τσιτάτο είναι σχήμα λόγου, που εννοεί ότι δεν είχε την εμπειρία των επίσημων δείπνων, στο δεύτερο όμως ο Κολ βάζει γκολ από σέντρα.

Αμέτοχος σημαίνει συνένοχος !

Τα 3 αγωνιώδη 24ωρα του Τόμας Μαν, πριν δημοσιεύσει την ιστορική επιστολή του, στην οποία καταδίκαζε το ναζιστικό καθεστώς, είναι το θέμα του βιβλίου τη Μπρίτας Μπέλερ «Οι τρεις κρίσιμες μέρες».  

 Ο νομπελίστας συγγραφέας αποφάσισε, το 1936, να καταγγείλει τους ναζί, παρ' ότι του είχαν φερθεί με μεγαλοψυχία και δεν είχαν ρίξει τα βιβλία του στην πυρά… 

 (ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ)

Το απόγευμα της Παρασκευής της 31ης Ιανουαρίου 1936, ο Τόμας Μαν, ο Γερμανός νομπελίστας συγγραφέας, βγαίνει από το κτήριο της γερμανόφωνης εφημερίδας «Neue Zurcher Zeitung» στη Ζυρίχη.
Μόλις έχει παραδώσει μια ανοιχτή επιστολή προς το γερμανικό λαό όπου καταγγέλλει το καθεστώς των ναζί και η οποία θα δημοσιευθεί τη Δευτέρα. Όμως, παρά το γεγονός ότι πιστεύει πως ο Χίτλερ είναι «ένα λυσσασμένο σκυλί», ακόμα αμφιταλαντεύεται γι' αυτή την απόφαση, που σημαίνει ότι κόβει οριστικά κάθε δεσμό με την πατρίδα του.

Η Μαρία Σκιαδαρέση στο εργαστήρι του συγγραφέα

Σαν την οικοδομή και η συγγραφή 

ενός μυθιστορήματος. 

"Ξεκινάς έχοντας στο μυαλό σου ένα σχέδιο. Το υλικό, σωροί μπροστά σου, όπως μαζεύει ο χτίστης άμμο, τσιμέντο, ασβέστη. Είσαι σφιγμένος και διστακτικός σαν το παιδί που στηριγμένο στα έπιπλα πασχίζει να ισορροπήσει ώστε να πάρει τα πρώτα βήματα, δειλά και φοβισμένα, απ’ την καρέκλα στο τραπέζι και πάλι απ’ την αρχή. Έτσι κι εσύ κοιτάζεις τα χαρτάκια, εκατοντάδες αυτοκόλλητα χαρτάκια, σαν τα τσιρότα σε αόρατες πληγές, πάνω στην επιφάνεια του γραφείου, γύρω από την οθόνη του υπολογιστή, στις πόρτες, στο εξώφυλλο του λεξικού του Βοσταντζόγλου. 
Γράφοντας λίγο-λίγο κάθε μέρα, σβήνοντας πότε-πότε, λύνεται το μυαλό σου, αφήνεται, σαν να πετάς ένα ραβδί που ως εκείνη τη στιγμή σε στήριζε κι αρχίζεις να πατάς πιο βέβαιος.

Γιατί αρνήθηκε ο Σαρτρ το Νόμπελ

(Της Στ. Παπασπύρου) 

 Μισός αιώνας συμπληρώθηκε από την ημέρα που η Σουηδική Ακαδημία, ανακοινώνοντας το Νόμπελ Λογοτεχνίας 1964, βρέθηκε μπροστά σε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη: Η τιμή που είχε επιφυλάξει στον στρατευμένο φιλόσοφο και συγγραφέα Ζαν-Πολ Σαρτρ δεν γινόταν αποδεκτή από τον ίδιο!
 Όπως θ' αναγραφόταν στο λακωνικό δελτίο Τύπου που έμελλε ν' ακολουθήσει, το γεγονός αυτό καθ' αυτό, κάτι χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του θεσμού, «δεν επηρεάζει, φυσικά, την ισχύ της απόφασης». Ωστόσο, «η Ακαδημία δεν έχει παρά να διαπιστώσει πως η απονομή του βραβείου είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί»...
Με ποιες άλλες υποψηφιότητες χρειάστηκε ν' αναμετρηθεί ο Σαρτρ; Και τι είδους σχόλια προκάλεσε η στάση του μέσα στους κόλπους του ιδρύματος; Οι απαντήσεις θα δοθούν τον Ιανουάριο του 2015, καθώς πρέπει να συμπληρωθεί η πεντηκονταετία για να βγουν στο φως τα αρχεία της συγκεκριμένης χρονιάς.